Enerjinin insan hareketinde, insanın günlük yaşantısında çok
büyük bir yer tuttuğu muhakkaktır. Bu önemli ihtiyacın bilinçsiz kullanılması,
insan geleceğine bir çok olumsuz etkiyi de beraberinde getirecektir. Enerjinin
gereği kadar ve bilinçli olarak kullanılmasını sağlamak için her yıl 11 - 18
Ocak tarihleri arasında Enerji Tasarrufu Haftası kutlanır.
Hafta içinde, bütün yurtta enerji tasarrufu ile ilgili toplantı
ve açık oturumlar düzenlenir. Radyo ve televizyonda enerji tasarrufunu işleyen
programlar yayınlanır. Okullarımızda enerjide tutumlu olmanın önemi anlatılır.
Alınması gereken önlemler belirtilir. Öğrenciler arasında enerji tutumu ile
ilgili afiş, karikatür, resim ve kompozisyon yarışmaları düzenlenir. Bu
yarışmalarda derece alanlara ödülleri dağıtılır. Bu çalışmaların amacı,
enerjinin iyi kullanımını sağlamaktır.Günümüzde enerjinin önemi gittikçe artıyor. Enerji iş
görebilme, iş yapabilme gücüdür. İki tür enerji vardır. Durum enerjisi ve
Hareket Enerjisi. Durum enerjisi cisimlerin durumu nedeniyle sahip olduğu
enerjidir. Cismin hareketi sırasında oluşan enerjiye de hareket enerjisi denir.
Evde, işyerinde, toplum yaşamının her alanında makineler
kullanılır. Makineler insanların işlerini kolaylaştırır. Az emekle kısa sürede
büyük işler görülmesini sağlar.Evimizdeki buzdolabı, elektrik süpürgesi, çamaşır makinesi
annemizin işlerini kolaylaştırır. Traktör çiftçilerin az zamanda çok iş
yapmalarını sağlar. Kullandığımız araç ve gereçlerin, giyeceklerimizin çoğu
fabrikalarda, makinelerle üretilir. Bütün makineler enerji ile çalışır.
Makinelerden düzenli ve sürekli olarak yararlanabilmek için enerjiyi tutumlu
kullanmak zorundayız.
Başlıca enerji kaynaklarımız; elektrik,
su, güneş, kömür ve petroldür. Bu enerji kaynaklarından elektriği kendimiz
üretiyoruz. Güneş ışığından ve sularımızdan doğal enerji olarak
yararlanıyoruz.Yalnız petrol ülkemizde yeterince çıkmadığı için petrolün
yarısını dışarıdan alıyoruz. Son yıllarda kömür rezervlerimizin azalması sebebi
ile onu da dışarıdan ithal etmeye başladık. Bütün bu enerji alımları, ekonomimiz
için ağır bir yüktür. Dış satım gelirimizin büyük bir bölümü petrol alımına
harcanıyor. Ulusal ekonomimizin düzelmesi için enerjiyi tutumlu kullanmak
zorundayız. Enerjinin yetersizliği, üretimin düşmesini, yurt ekonomisini ve
günlük yaşantımızı etkilemektedir.Enerjide tutum, sınırlı enerji kaynağının en verimli biçimde
kullanımıdır. Gereksiz enerji tüketiminin ve kayıplarının azaltılmasıdır.
Enerjide tutum aynı işi daha az enerji ile yapmaktır. Enerji Tutum Haftası
içinde öğrendiklerimizi yaşam boyu uygulayalım. Evimizde boşa yanan lambaları
söndürmeyi unutmayalım. Bozuk musluklarımızı onaralım. Suyumuzun boşa akmasını
önleyelim, izlemediğimiz program süresince televizyonu ve radyoyu kapatalım.
Kışın pencere yalıtımlarına daha çok özen gösterelim. Enerji tasarrufu konusunda
öğrendiklerimizi, dinlediklerimizi ömür boyu uygulayalım.
UZUN MEHMET
Aşağıda, Uzun Mehmet'in enerji
kaynaklarımızdan maden kömürünü buluşunu okuyacaksınız.
Maden kömürü, maden kömürü, derler. Nedir bu maden kömürü ?
kara bir taş. Evet kara bir taş.
Fakat bu kara taş, bir memlekete yiyecek kadar gerekli. Buğday
kadar, et kadar gerekli. Maden kömürü ile tren işler, vapur işler, fabrika
işler.
Bundan uzun yıllar önce Türkiye'de maden kömürü var mı yok mu bunu
bilen yoktu. Bizde maden kömürünü ilk defa Uzun Mehmet adında bir genç buldu.
Böylece memlekete büyük hizmet etti.
Uzun Mehmet bir köylü çocuğuydu.
Zonguldak'ta bir köyde doğdu. Büyüdü, asker oldu. İstanbul'a gitti. Orada deniz
eri olarak askerlik yaptı. Maden kömürünü ilk defa askerlikte gördü. Onun
memlekete ne kadar gerekli bir şey olduğunu askerlikte öğrendi.
Günler geçti. Askerlik bitti. Son gün erler toplandılar. Uzun
Mehmet de onların içindeydi. Bölük komutanı geldi. Elinde bir parça maden kömürü
vardı. Dedi ki:
? Arkadaşlar, bunun maden kömürü olduğunu öğrendiniz.
Şimdi biz bunu para ile alıyoruz. Türkiye'de maden kömürü var mı yok mu bilen
yok. Varsa bulmak lazım. Onu bulmak memlekete çok büyük bir hizmet olacak.
Gittiğiniz köyde, dağda, derede, her yerde bu kömürü arayın arkadaşlar.
Bölük komutanı her ere bir parça maden kömürü verdi. uzun Mehmet
de bir parça aldı, torbasına koydu, yola çıktı. Birkaç gün sonra köye vardı.
Uzun Mehmet, köyde nereye gitse maden kömürü parçasını da yanına
alıyordu. Her yerde maden kömürü arıyordu.
Bir sabah, erkenden evden çıktı. Bütün gün yürüdü. Akşam üzeri bir
uçurumun önüne geldi. Burası tam bir maden kömürü yatağı idi.
Uzun Mehmet :
? Buldum işte ! Şimdi buldum ! diye
sevindi.
Hemen işe başladı. Kömürü kazdı, ondan bir çuval aldı, eve
götürdü. Birkaç parça aldı, ocağa attı. Bunlar maden kömürüydü. Hem de iyi cins
maden kömürü. Çok güzel yanıyordu.
Birkaç gün sonra Uzun Mehmet İstanbul'a gitti. Orada komutanını
buldu. Ona bulduğu kömürü gösterdi. Bölük komutanı kömürü aldı, baktı:
?
Evet bu maden kömürü. Hem de iyi cins maden kömürü. Aferin Mehmet. Bunu nereden
buldun, dedi.
Mehmet :
? Zonguldak'ta diye cevap verdi.
O gün bölük komutanı :"Uzun Mehmet Zonguldak'ta maden kömürü
buldu" diye hükümete haber verdi. hükümet Uzun Mehmet'e aylık bağladı.
Bir gün geldi, herkes gibi Uzun Mehmet de öldü. Fakat "Uzun
Mehmet" adı kaldı. Hiç unutulmadı.
KONUŞMA
SEVGİLİ ARKADAŞLAR!
Ülkemizdeki enerji
tüketiminin bilinçli yapılmasını sağlamak için, Ocak ayının pazartesi ile
başlayan haftayı Enerji Tasarrufu Haftası olarak kutlamaktayız.
İş yapabilme gücüne enerji denir. Cisimlerin hareketleri
sırasında oluşan enerjiye hareket enerjisi, cisimlerde saklı olan enerjiye ise
durum enerjisi ya da potansiyel enerji diyoruz. Belli başlı enerji
kaynaklarımızı şöyle sıralayabiliriz; Petrol, elektrik, kömür, su ve
güneş.
Günümüzde her alanda kullandığımız makinalar enerji ile çalışır.
Ülkemiz enerji üretebilmek için büyük ölçüde dışa bağımlıdır. En önemli enerji
kaynaklarından olan petrolü dış ülkelerden satın alırız. Dolayısıyla petrol,
döviz vererek satın aldığımız ürünlerin başında gelir. Ekonomimizin
düzelmesinde, enerjiyi tutumlu kullanmanın önemi büyüktür. Gereksiz enerji
tüketiminin önüne geçmeliyiz. Boşa yanan ampulleri söndürmek, bozuk muslukları
onarmak, radyo, televizyon, bilgisayar ve diğer aletleri gereksiz yere
çalıştırmamak bir vatandaşlık görevidir. Hiç kimse benim param var, istediğim
kadar enerji tüketirim deme hakkına sahip değildir. Ülke kaynaklarının
bilinçsizce kullanılması bizi ve ülkemizi fakirliğe götürür. Enerji tüketiminde
yaptığımız savurganlık, vatanseverlik duygularımızın zayıflığını da gösteren
önemli bir ölçüttür.
Enerji üretiminde, dünyanın önde gelen ülkeleri
arasına girmemiz dileği ile güzel ve aydınlık günler dilerim.
(Ev ve Sınıf Etkinlikleri Antolojisi Kitabı)
ŞİİRLER
TASARRUF NE GÜZELDİR
Haydi koş, bir, iki, üç...
Gereksiz yanan ampuller,
İsraf etmeyin
enerjiyi diyor.
Onu yeniden sağlamak güç...
